Hafið hlýtur að vera okkur mikilvægt

Soffía Guðmundsdóttir, framkvæmdastjóri PAME, metur hafið mikið þar sem ævistarf hennar snýst um málefni hafsins og vistkerfi þess. Hún er sannur Akureyringur en flutti til Reykjavíkur með fjölskyldu sinni fyrir áratugum og upplifði því fjarvinnu löngu fyrir heimsfaraldurinn.

Hvað gerir PAME?

„PAME stendur fyrir „Protection of the Arctic Marine Environment“ sem fjallar um verndun hafsvæða á norðurslóðum,“ segir Soffía. PAME er vinnuhópur innan Norðurskautsráðsins sem einbeitir sér fyrst og fremst að stefnumótun varðandi málefni norðurskautsins. Skrifstofa PAME var opnuð í miðbæ Akureyrar árið 1999 þegar Soffía var ráðin framkvæmdastjóri. „Við nýtum vinnu annarra vísindahópa innan Norðurskautsráðsins til að móta stefnu, búa til framkvæmdaáætlanir og framkvæma verkefni í samræmi við það,“ segir Soffía. PAME fylgist með framvindu þessara stefna með verkefnum sem skiptast í nokkur þemu. "Þar á meðal eru siglingar, verndarsvæði, olíu- og gasrekstur, hagnýt notkun og skilgreiningar á vistkerfum, svo og mengun í hafinu, einkum plast og úrgang. Núna erum við með fjögur verkefni sem tengjast plasti og úrgangi á norðurslóðum. Mikilvæg og yfirgripsmikil framkvæmdaáætlun var gefin út í lok formennsku Íslands í Norðurskautsráðinu og við erum nú að vinna að nýju verkefni á síðasta ári," segir í maí á síðasta ári. Soffía.

Einföld leið til að læra um hafstraumana

Eitt af þeim verkefnum sem tengjast plasti og úrgangi í hafinu er samstarfsverkefni PAME og Verkís sem kallast „plast í flösku“. Plastgámar með GPS-tækjum eru settir á vettvang og brautir þeirra eru raktar. Fyrsta gámurinn var sjósettur af Guðmundi Inga Guðbrandssyni umhverfisráðherra fyrir tveimur árum og endaði hann á eyju við Skotland. Soffía nefnir að áhugaverðar niðurstöður hafi komið út úr verkefninu, meðal annars gámar sem eru komnir aftur á upprunalegan stað. Verkefnið hefur ekki sérstakan vísindalegan tilgang heldur miðar það frekar að því að vekja athygli almennings á því að úrgangur endi í hafinu. „Þetta er líka frábært fræðslutæki fyrir börn að fylgjast með og fræðast um hafstrauma,“ segir Soffía. Hægt er að fylgjast með feril gámana á pame.is.

Að starfa innan Norðurskautsráðsins

Soffía segir Norðurskautsráðið vera áhugaverðan samstarfsvettvang. „Allir verða vera sammála um ákvarðanir innan ráðsins sem gerir þetta svolítið skemmtilegt samstarf og hefur í raun og veru verið mjög farsælt. Við erum með Bandaríkin, Rússland, Kanada, Norðurlöndin og Ísland. Þessi stóru lönd eru oft á pólitískum vettvangi ekki sammála um margt sem er að gerast í heiminum. En á þessum vettvangi hafa þau tekið meðvitaða ákvörðun um að vinna saman og það hefur verið farsælt frá upphafi,“ segir Soffía.

Fluttist aftur í kjallarann hjá foreldrum sínum fyrir starfið

Soffía flutti til Bandaríkjanna eftir að hafa lokið BS-prófi í efnafræði við Háskóla Íslands. Hún stundaði síðan meistaranám í umhverfisverkfræði og vann á verkfræðistofu í Seattle að námi loknu. Síðar flutti hún til Englands og fékk MBA-gráðu frá háskólanum í Oxford. "Svo árið 1999 þegar þetta starf var auglýst ákvað ég að sækja um. Ég fékk stöðuna, flutti aftur til Íslands, nánar tiltekið heimabæ minn, í lok október 1999 og bjó í kjallara foreldra minna. Ég hef starfað hjá PAME síðan," segir Soffía. Hún flutti hins vegar til Reykjavíkur fyrir tíu árum og hefur verið á milli borganna síðastliðinn áratug.

Kennir heimskautarétt

Meðfram PAME starfar Soffía sem kennari á námsbraut heimskautarétts við Háskólann á Akureyri. „Ég einblíni mikið á siglingar og vistkerfanálgun þegar maður er að meta umhverfið,“ segir Soffía. Hún hefur kennt við Háskólann á Akureyri frá árinu síðan 2012.

Mikilvægir starfshópar fyrir Ísland

Að sögn Soffíu taka þessir tveir vinnuhópar innan Norðurskautsráðsins, PAME og CAFF, á mikilvægum málum fyrir Ísland. "Þetta snýst um hafið og náttúruvernd á norðurslóðum. Sem eyþjóð skiptir hafið okkur náttúrlega miklu máli. Þar eru verulegar auðlindir og viðkvæmur líffræðilegur fjölbreytileiki á Íslandi. Þessir tveir þættir skipta miklu máli," segir hún.